TOKİ'de aslında hiç sürpriz yok

Özellikle dar gelirlilerin konut sahibi olmasında büyük bir umut olan TOKİ’nin konut satışında ve tesliminde sürpriz gibi görünen birçok ödeme kalemi aslında hiç de sürpriz değil.

Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), Türkiye’de yüksek oranda orta ve dar gelirli ailelerin konut sahibi olması için bugüne kadar yüzbinlerce konut inşa etti. 2023 yılına kadar 1 milyon konut hedefine doğru ilerleyen TOKİ’nin gerek talep toplama, gerekse konut tesliminde ise vatandaşlar tarafından gözardı edilen birçok şartı bulunuyor.

Türkiye’deki konut ihtiyacına çözüm üretmek için oluşturulan Acil Eylem Planı ile 2003 yılından itibaren toplu konut ve kentsel dönüşüm uygulamalarına hız veren TOKİ, talep toplama, başvuru ve teslimat aşamalarında her ayrıntıyı konut satış sözleşmesinde alıcılara imzalatmasına rağmen, alıcıların çoğu bu maddeleri okumadan imzalıyor. Konut tesliminde ortaya çıkan ödemeleri ise sözleşmeyi okumadığı için sürpriz olarak değerlendiren alıcıların şikayetleri de sık sık medyada yer alıyor.

İşte TOKİ’den ev alan ve alacak olanların baştan bilmesi gerekenler.

- TOKİ, konut programlarını başta belediyeler olmak üzere sivil toplum kuruluşlarının topladıkları talep dahilinde değerlendiriyor ve planlama ölçüsünde hayata geçiriyor.

- Konut alıcıları talep toplama yöntemi ile belirleniyor, talep fazla olduğunda  hak sahipleri noter huzurunda çekilen kur’a ile belirleniyor.

- Talep toplama sonunda idarece belirlenecek tutarda başvuru bedeli ödeniyor ve bu başvuru bedeli, konut fiyatının peşinatından düşülüyor. Konut almaya hak kazananlar başvuru bedellerini belirlenen peşinat oranına tamamlayarak konut satış sözleşmesi imzalıyor.

- Proje uygulama türüne göre bazı projelerde taksit ödemeleri sözleşme imzalanmasına müteakiben başlarken, bazı projelerde ise konut tesliminden sonra başlıyor.

- Konutlar teslim edilirken konut toplam bedelinin KDV tutarı, aracı bankaya peşin olarak ödeniyor. Ayrıca dönemsel artışlara tekabül eden KDV tutarları da yılda iki kez ödenmek zorunda.

- Konut anahtarının teslim edilmesi için KDV’nin ödenmesi, zorunlu deprem sigortası (DASK) ve konut sigortasının TOKİ’nin anlaşmalı olduğu banka tarafından yapılması ve bu giderlerin de alcı tarafından ödenmesi öngürülüyor.

- Anahtar tesliminde bir ayrıntı ise konuta ait su, elektrik ve kullanılacaksa daireye özel doğalgaz abonelik işlemlerinin yapılmış olması. Elektrik ve su aboneliklerinin yapılması için gereken ücretler de alıcı tarafından ödenmek zorunda.

- Konut alıcılarının en çok şikayet ettiği konuların başında gelen site yönetimi konusu da satış sözleşmesinde ayrıntılarıyla yer alan hususlardan. Buna göre, TOKİ satışını yaptığı konutların yönetimini kendi belirlediği bir şirkete ihale edebiliyor. Yönetim şirketinin hazırladığı projeye göre belirlenen yönetim giderleri için de konut tesliminde yüklü bir para avans olarak tahsil ediliyor. Ancak site sakinleri kendi yönetimlerini kurdukları takdirde, TOKİ ve yönetim şirketi ile masaya oturup yönetimi devralma şansına sahipler.

- TOKİ’den konut alanların en çok şikayet ettiği konuların başında gelen konuttaki eksik imalat, kırık, dökük gibi hususlar satış sözleşmesine göre olduğu gibi kabul edilmesi gerekenler arasında yer almasına rağmen müteahhit firmalar teslimat sonrası onarım taleplerini büyük ölçüde yerine getiriyorlar.